ABD’nin Tayvan’a yönelik senatör birliklerinden oluşan ziyaret harekâtı devam ediyor.

Ukrayna’daki NATO-Rusya savaşı sürerken Uzak Asya’da yaşanan gerilim akla ister istemez birleşik kaplar kanununu getiriyor.

Ağustos ayı ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Tayvan’ı ziyareti ile başlamıştı. ABD, Çin’in böyle bir ziyarete kayıtsız kalmayacağını biliyordu. Öyle oldu. Çin, Tavyan’la arasındaki boğazda hemen askeri tatbikata girişti. 

ABD de bu harekât’ hemen senatör Ed Markey başkanlığında beş kişilik bir heyetle karşılık verdi. Ağustos ortasındaki bu ziyaretin ardından 25 Ağustos’ta da ABD Ticaret ve Silahlı Hareketler Komitesi Senatörü Marsha Blackburn Tayvan’a indi. 

Bu tablo gösteriyor ki ABD heyetleri bazen Tayvan’ı ziyaret etmeyecek!

***

Geçen haftanın ikinci yarısında Çin Halk Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği’nden diplomatlarla sohbet ettik. Ukrayna’dan Suriye’ye çevremizdeki tüm sorunları konuştuk ama Çinlilerin ana konusu doğal olarak Tayvan’dı. Çin’in egemenliğini tanıyan ABD’nin ağustos ayında Tayvan’ı ziyaret bombardımanına tutmasına şaşırmamış görünüyorlardı. Görüşmemizden satır başlarını paylaşalım:

- 1946 yılında Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunun ardından suni olarak meydana getirilen Tayvan, kültüründen coğrafyasına, dilinden dinine kadar anakaranın bir parçasıdır. 

- Bunu bütün dünya kabul etmiş, Birleşmiş Milletler de tek bir Çin devletinin varlığı ilkesi ile hareket etmiştir. 

- ABD de bu genel doğruyu benimsemiş, Çin’le ilişkilerini bu ilke doğrultusunda kurmuştur. BM’ye üye 190 ülkeden 181’i ile ilişkimizi böyle kurmuş durumdayız.

- Bütün bu gerçekler ortada iken ABD’nin bölgemizde gerilimi tırmandıracak hareketlere girişmesi, bu ülkenin kolonyal hedeflerini bırakmadığını, her fırsatta canlandırma amacı içinde olduğunu göstermektedir. ABD’nin tutumu doğrudan Çin’in içişlerine karışmaktır.

- Biz ABD’nin bu emellerine boyun eğersek dünyanın öteki ülkeleri tümüyle umutsuzluk içine girecek ve ABD’nin süper güç hegemonyası baskı üretmeye devam edecektir. Bu mücadeleyi ABD dayatmalarını kabul etmek istemeyen tüm ülkeler adına verdiğimize inanıyoruz.

- ABD’nin süper güç hegemonyasına karşı biz, başta Bir Kuşak Bir Yol projesi olmak üzere barış içinde yaşamayı öneriyoruz.

- Tayvan’da çözüm tıpkı Hong Kong’da olduğu gibi “tek ülke iki sistem” modelidir. Yakın gelecekte olacak budur.

***

Çinli diplomatlar bir konuyu anlatmaya başladığında arada başka şeyler sorsanız bile kendi açıklamalarını tamamlamadan yeni soruya geçmiyorlar. Çin, ABD’nin söz verdiği halde uluslararası hukuka aykırı olarak Tayvan’ı kaşımasının kabul edilemezliğini meşruiyet zeminini kaybetmeden tüm dünyaya anlatmayı hedefliyor.

Çin’in Ukrayna’daki savaşın ardından dikkat çektiği bir durum var:

Çin’den Batıya uzanan Bir Kuşak Bir Yol projesi Asya’dan Avrupa’ya geçişte üç güzergâha sahip. Bunların ikisi Türkiye’nin kuzeyinden biri de Türkiye’den geçiyordu. Kuzeydeki hatlar Ukrayna savaşı nedeniyle sekteye uğradı. Türkiye ayağının daha güçlü olması mümkün.

18 Ağustos günü bu köşenin başlığı şuydu:

Komşumuz Çin!

Yazıda Türkiye’nin ülke dışındaki akraba topluluklara şu iki ilkeyi önerdiğini vurgulamıştık:

1- Bulunduğunuz ülkenin yasalarına uyun.

2- Kimliğinizi ve kültürünüzü koruyun.

Çinli diplomatlar bu iki ilkeyi kendilerinin de benimsediğini belirtip eklediler:

“Uygur kültürünün korunması ve geliştirilmesi bizim de sorumluluğumuzdur.”

Çin ile ilişkilerimiz ve Pekin’in dünya dengeleri içindeki yeri daha çok yazı kaldıracak...